NIST: Analiza wyroków sądowych ujawnia skalę niedofinansowania zadań zleconych

Z badania wynika, że JST odzyskały łącznie 39,74 mln zł, co stanowi 74,72% łącznej kwoty ich roszczeń, która wyniosła 53,18 mln zł. Samorządy wygrywają w 80 proc. postępowań. Choć w trakcie postępowania przed sądem kwoty roszczenia mogą ulec zmniejszeniu to zdarzyło się też, że sąd pod wpływem pracy biegłego zasądził kwotę wyższą niż oczekiwana przez JST.

Gminy były najbardziej aktywnym typem JST, wnosząc 20 pozwów. Najwięcej sporów dotyczyło zadań z zakresu gospodarki nieruchomościami i spraw stanu cywilnego. Mimo korzystnego orzecznictwa sądowego, JST wciąż borykają się z problemami systemowymi, co zniechęca zwłaszcza mniejsze jednostki do dochodzenia swoich praw.

Główne problemy i wnioski:

• Brak precyzyjnych regulacji: Według raportu, brak precyzyjnych zasad kalkulacji kosztów zadań zleconych prowadzi do niestabilności i nieprzewidywalności w podziale środków publicznych.
• Ograniczona ochrona prawna: Prawo JST do dochodzenia roszczeń jest znacząco ograniczone, a udowodnienie przed sądem, że otrzymana dotacja była niewystarczająca, jest bardzo trudne, a czasem wręcz niemożliwe.
• Wysokie koszty i bariery: Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że obowiązujące regulacje nie zawsze gwarantują JST odpowiednią ochronę prawną, a postępowania sądowe są długotrwałe i kosztowne.
• Niezbędna dalsze badania: Raport jednoznacznie wskazuje, że niedostateczne finansowanie jest sporym problemem dla JST i konieczne są dalsze, pogłębione badania empiryczne, które pozwolą oszacować pełną skalę tego zjawiska. NIST planuje przeprowadzić takie studium jeszcze w 2025 roku.