Aktualności

Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego (NIST), wspólnie ze Związkiem Miast Polskich, był współorganizatorem Europejskiego Szczytu Demokracji Lokalnej, który odbył się w dniach 5–6 czerwca 2025 r. w Gnieźnie.

W tekście z okazji 35-lecia reformy samorządowej Julita Łukomska mówi, że mimo wyzwań z którymi mierzą się jednostki samorządu terytorialnego, według badań społecznych, samorządy dalej cieszą się wyższym zaufaniem społecznym, niż administracja centralna.

Trzy i pół dekady temu rozpoczęła się jedna z największych przemian ustrojowych w powojennej Polsce – reforma samorządowa. Dziś możemy się nią szczycić: to dzięki Wam nasze miasta i gminy rozkwitły, a mieszkańcy czują się współgospodarzami swego otoczenia.

Przedstawiciel Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego wziął udział w spotkaniu w Ministerstwie Funduszy i Rozwoju Regionalnego w sprawie średniookresowej strategii rozwoju kraju do 2035 roku oraz projektu ustawy o zrównoważonym rozwoju miast. Oba dokumenty powstają w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej.

Prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego udzielił wywiadu dla Pisma Samorządu Terytorialnego Wspólnota. Mówi o potrzebie rzetelnych badań, lepszej edukacji radnych i odważnych decyzji dotyczących zarządzania metropoliami.

Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego zaprasza do udziału w Europejskim Szczycie Demokracji Lokalnej, który odbędzie się w dniach 5-6 czerwca br. w Gnieźnie. Współorganizatorami szczytu są Związek Miast Polskich oraz Urząd Miejski w Gnieźnie.

Unijne fundusze, zwłaszcza z punktu widzenia samorządów, to nie wszystko. Europejska konwergencja polega na przejmowaniu wzorów, procedur, sposób zarządzania i myślenia. Samorządy wiejskie przejmowały te dobre przykłady zarządzania rozwojem lokalnym, mimo, że na początku spotykały się ze sceptycyzmem. Potem było widać, że te sposoby się sprawdzają – również w oderwaniu od funduszy europejskich – mówił podczas panelu „20 lat polskiej wsi w Unii Europejskiej - dokąd zmierza polska wieś?” prof. dr hab. Paweł Swaniewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego. Dyskusja rozpoczęła trzeci dzień Europejskiego Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi.

Jest nam niezwykle miło poinformować, że ukazała się książka „Dynamics and Issues of Local Autonomy. A Comparative Study”, której jednym z autorów jest dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego Paweł Swianiewicz.

24 kwietnia dyr. NIST Paweł Swianiewicz i zastępczyni dyrektora Julita Łukomska wzięli udział w posiedzeniu Komisji Sejmu ds. Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, które poświęcone było raportowi z kontroli NIK prowadzonej jesienią 2024 r. w Narodowym Instytucie Samorządu Terytorialnego. Większa część raportu odnosi się do funkcjonowania NIST przed rokiem 2024 r.

Z okazji zbliżających się świąt Wielkiej Nocy życzymy wszystkim spokoju ducha, czasu do kontemplacji i odpoczynku, a nade wszystko miłości. Radosnych, rodzinnych świąt!

Czteroosobowa reprezentacja Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego pojawiła się na świetnie zorganizowanej konferencji Local Trends. V edycja Samorządowego Kongresu Finansowego Local Trends miała miejsce w Sopocie, a jej kluczowy temat to: „Finanse samorządowe – dokąd zmierzamy?”

„Samorządowcy domagają się ustaw metropolitalnych. To jest ważniejsze od podatków” – czytamy w samorządowy PAP. Portal Samorządowy zatytułował swoją relację „Metropolie będą motorem rozwojowym Polski. A państwo pozostaje bierne”.

Dr Anna Dąbrowska wzięła udział w konferencji „Miasta Wyzwań”, która odbyła się 29 marca w Wałbrzychu. Kierowniczka zespołu badań i analiz samorządowych przedstawiła w jaki sposób zaplanowane badania Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego odpowiadają na współczesne wyzwania, kładąc nacisk na wyzwania demograficzne (depopulacja, starzenie się społeczeństwa) oraz finansowe.

System potrzebuje reformy. Procedura i bazująca na niej praktyka zmian granic administracyjnych jest w wielu sferach zbyt ogólna i nieprecyzyjna, co czyni ją podatną na konflikty – czytamy w podsumowaniu opublikowanego badania. Zachęcamy do pobrania i przeczytania całości.

Jedna czy wiele ustaw, co z finansami, dobrowolnie czy z mocy ustawy, jaki zakres kompetencji, jakie władze i jakie zadania – między innymi na te pytania dotyczące zarządzania w obszarach funkcjonalnych metropolii i aglomeracji miejskich odpowiedzieli zaproszeni do debaty eksperci. Publikujemy ich analizy przed debatą, która odbędzie się 27 marca we Wrocławiu.

W Polsce jest coraz więcej gmin, w których liczba dzieci w wieku szkolnym wynosi mniej niż 96 – mówiła Julita Łukomska, wicedyrektor Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego podczas debaty „Nowe zasady Finansowania oświaty a budżety JST – szanse i wyzwania”, w trakcie konferencji Edukacja Przyszłości w Lublinie, która odbyła się w dniach 19-20 marca.

Najwięcej na zmianie systemu finansowania zyskały samorządy ze wschodniej i północno-wschodniej Polski. To m.in. efekt uwzględnienia w systemie potrzeb ekologicznych, związanych z obszarami chronionymi. Z kolei gminy podmiejskie wokół największych miast skorzystały najmniej – mówiła na Krajowym Kongresie Forów Skarbników Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej dr Julita Łukomska, zastępczyni dyrektora Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego

Polskie samorządy od lat zmagają się z narastającą centralizacją władzy, ograniczeniami finansowymi oraz trudnościami w realizacji lokalnych inwestycji. Prof. Paweł Swianiewicz, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego wskazuje w rozmowie z Portalem Samorządowym, że kluczowe dla przyszłości JST jest przywrócenie im odebranych kompetencji, reforma finansowania oraz wzmocnienie współpracy międzygminnej.

W dniach 14–15 kwietnia 2025 roku w Centrum Konferencyjnym Hotelu Sheraton w Sopocie odbędzie się V edycja Local Trends – Samorządowego Kongresu Finansowego. To prestiżowe wydarzenie stało się jednym z najważniejszych spotkań dla przedstawicieli administracji samorządowej, centralnej, biznesu oraz ekspertów, którzy wspólnie podejmują debatę na temat wyzwań stojących przed polskimi samorządami, szczególnie w aspekcie ich finansów. Kongres, będący platformą dialogu umożliwia wypracowanie rozwiązań i wymiany informacji o najnowszych trendach w zarządzaniu, które przyczyniają się do rozwoju lokalnych społeczności i poprawy jakości życia mieszkańców.

Uważam, że regulacje dotyczące rozstrzygania sporów o granice nie są wystarczająco precyzyjne i pozostawiają zbyt wiele miejsca do decyzji podejmowanych przez administrację rządową na podstawie bardzo nieostrych kryteriów – mówi prof. Paweł Swianiewicz w wywiadzie dla Tramwaju Słupeckiego, Kwartalnika Ziemi Słupskiej.